Etkili İletişim

Etkili iletişim, son zamanların en popüler ve en merak edilen araştırma konularından birisidir. Kişisel gelişim uzmanlarından, iş yerinde etkili sunum yaparak patronlarının gözüne girmek isteyen çalışanlara varana kadar pek çok kişi için kazanılması gerektiği düşünülen bir beceridir. Gerek bireysel ilişkilerimizde gerekse kurumsal ilişkilerimizde önemli farklar yaratabilir. Peki, etkili iletişim hayatlarımızda bu denli yer kaplıyorken, en başta iletişimin ne olduğunu, nasıl olduğunu biliyor muyuz?

İletişim, farklı yöntemler ve farklı kaynaklar kullanılarak yapılabilir. Kişiler arası iletişimden gruplar arası iletişime, gruplar arası iletişimden kitleler arası iletişime, kitleler arası iletişimden global iletişime çok geniş bir yelpazede incelenebilir. Kişiler arası iletişimde kullanılan kaynak genellikle ses/yazı, kullanılan yöntem genellikle konulmak/mesajlaşmak iken kitleler arası iletişimde genellikle kaynak olarak internet, yöntem olarak ise her türlü yazılı ve görsel medya aracı örnek olarak gösterilebilir. İletişim, dünyanın neresinde olursa olsun, hangi özelliklere sahip olursa olsun bir bireyin yaşamını sağlıklı bir biçimde idame ettirebilmesi için gereken başlıca unsurlardandır. İletişimin bu gerekliliği, kapsamlılığı ve evrenselliği nedeniyle, son yıllarda bir bilim haline gelmiş, üniversitelerde iletişim bilimleri adıyla bölümler açılmaya başlanmıştır. İletişimi hem ihtiyaç hem de lüks olarak kullanabiliriz. Biraz daha açmak gerekirse, mesajın gönderenden alıcıya bir kanal vasıtasıyla iletilmesi bir ihtiyaç iken, mesajın gönderen ile alıcı arasında bir etkileşim oluşturması lüks denilebilir. Bir diğer şekilde bu lüks, etkili iletişim olarak isimlendirilir. Etkili iletişim, günümüzde hayat kurtaran bir beceridir. Kimisi için doğuştan gelen bir yetenek olabildiği gibi, kimisi için belirli birkaç özellik bilinirse sonradan da kazanılabilir. Etkili iletişim için dikkat edilmesi gereken sayısız nokta vardır. Bunlardan birkaçını sizler için listeledik:

1) Sen Dili-Ben Dili Kullanımı

Belki de en çok bilinen iletişim hilelerinden biridir. Örneklemek gerekirse, bir arkadaşınızla film izlediğinizi düşünün, film sizi çok sarmadı ve istemsizce uyuklamaya başladınız. Bunu fark eden arkadaşınıza “Film sıkıcı geldi” demeniz, sen dilidir. “Senin açtığın film, beni çok sıktı, dayanamadım uyudum.” demenin kibarlaştırılmış halidir. “Bugün işte çok yorulmuşum.” Demek ise, ben bili kullanımıdır. “Senin açtığın filmde sıkıntı yok, ben zaten en başından inanılmaz yorgundum.” demektir ve karşınızdakiyle daha sağlıklı bir iletişim kurmanızı sağlar.

2) Biz Dili Kullanımı

Yine bir arkadaşınızla asansöre bindiğinizi düşünün. Asansörde aynaya baktınız ve gördüğünüz görüntüden çok hoşlandınız, zaten sabah da hazırlanmak için bir hayli zaman harcamıştınız. Böyle bir durumda “Bugün güzel olmuşum” demek her ne kadar yanlış olmasa da “Bugün de çok güzeliz” demeniz arkadaşınızın gönlünü fethedecektir.

3) Karşınızdakine İltifat Edin

Karşınızdakini tanıyıp tanımadığınız, ilişkinizin ne boyutlarda olduğu fark etmeksizin iltifat edin, elbette dozunu kaçırmadan. Örneğin her gün okulda / iş yerinde gördüğünüz o kadınla bir sonraki karşılaşmanızda “Çantanıza bayıldım” deyin. Ne kadar büyük bir fark yaratacağını görünce çok şaşıracaksınız. Kim bilir, belki güzel bir dostluğun ilk adımı olabilir. Öyle olmasa bile, karşınızdakinin bir anlık şaşkınlıkla istemsizce gülümsemesi bile sizin daha iyi hissetmenizi ve gününüzün güzelleşmesini sağlayacaktır. Arkadaşlarınıza ise yerinde övgülerde bulunmanız, hem onların sizi daha ayrıntılı incelemesini, hem de kendilerini size daha yakın hissetmelerini sağlayacaktır.

4) Gülümseyin

Göz göze geldiğiniz birinin yanından öylece geçip gitmektense, gülümsemek her zaman çok daha iyi ve akılda kalıcıdır. Gülümsemek başlı başına bir iletişim olduğu gibi (Hey, ben sıcakkanlıyım, benimle istediğin zaman konuşabilirsin anlamı gönderir bilinçaltına), daha kapsamlı iletişimlere sağlam bir zemin hazırlar, insanlarda sizinle tanışma isteği doğar, çünkü bildiğiniz gibi günümüzde güler yüzlü insan sayısı oldukça azdır.

5) Günaydın, İyi Günler, İyi Akşamlar

Salt gülümsemenizi bu tarz ifadelerle taçlandırabilirseniz eğer, karşınızdaki insan için iki kat daha etkili olacaktır. Çok tatsız uyandığınız bir günün sabahında karşınızdaki kişi kocaman bir gülümsemeyle “Günaydın” dediğinde farkında olmasanız bile bilinçaltınızda o güne karşı olan izlenim ve duygularınızda ufak da olsa olumlu yönde bir değişim olur ve bu o günkü enerjinizi istemsizce arttırır.

6) Göz Teması Kurun

Bundan kastımız elbette ki konuşma boyunca gözlerinizi dikerek karşınızdakinin gözlerini izlemeniz değil. Ancak belirli aralıklarla karşınızdaki kişinin gözlerinin içine bakmanız, diğer zamanlarda da yine belirli aralıklarla kafa sallayarak ya da “Evet” “Hıhı” gibi ifadeleri kullanarak karşınızdaki kişiyi dinlediğinizi belli etmeniz, hem daha sağlıklı bir iletişim kurmanıza vesile olacak, hem de karşınızdaki kişinin konuşma sırası size geldiğinde sizi daha etkili bir şekilde dinlemesini sağlayacaktır. Bunun dışında biriyle ilk tanışma anınızda 2-3 saniye kadar gözlerinin içine bakmanız sizi çok daha etkileyici kılacaktır.

7) Teşekkür Ederim, Özür Dilerim

Birçoğumuza oldukça basit gibi görünse de hala çok fazla insanın kullanmaya çekindiği ifade kalıplarıdır bunlar. Elbette böyle söyleyince çok düz duruyor ancak, karşınızdaki kişinin karakter yapısından bağımsız olarak bu tarz ifadelerin kullanılması gerekir. Siz, teşekkür edince her zaman “Rica ederim” cevabını almayacak olabilirsiniz ancak emin olun bir süre sonra alacaksınız. Çünkü unutmayın ki genellikle “kaba” olarak nitelendirdiğimiz insanların pek çoğu esasen uzunca bir süredir kibar davranışlarla karşılaşmadıklarından dolayı bu kimliğe bürünmüşlerdir. Bu iki ifadeye hayatınızda gerekli durumlarda daha çok yer vererek hem insanlarla iletişiminizi, hem de insanları değiştirebilirsiniz yani. Aynı zamanda affedici olun. Özür dilerim ifadesini kullanmak etkileyicidir demiştik, karşınızda bu ifadeyi kullanan birinin özrünü kabul etmek, ona karşı affedici olmak da en az o ifadeyi kullanmak kadar etkileyicidir.

8) Beden Dilinizi İyi Kullanın

Burada biraz durup, beden dilini iyi kullanmakla neyi kast ettiğimizi açmamız gerekiyor sanırım. Bu konuyla alakalı internette yüzlerce ücretsiz video veya ücretsiz online ders bulunsa da, bu yazımızda özellikle değinmemiz gereken birkaç husus var. Örneğin karşınızdaki kişi sizinle göz teması kuruyorsa ya da sizinle konuşurken öne doğru eğiliyorsa bu onun açık olduğu ve sizinle ilgilendiği anlamına gelir. Sırtını yaslamış ya da kollarını birleştirmişse de buradan onun kapalı ya da ilgisiz olduğu sonucu çıkartılabilir. Üstelik siz bunları bilmeseniz bile, bilinçaltınız kavrayacaktır. Unutmayın ki araştırmalar sonucu kullandığınız sözcükler iletişiminizi %7 etkilerken, ses tonunuzun %38, beden dilinizin ise %55 etkilendiği sonucu çıkarılmıştır. Yani beden dilinizi etkin bir şekilde kullanarak, kişinin bilinçaltına uygun mesajları verebilirsiniz.

9) Sevginizi ve Güveninizi Belli Edin

“Seni Seviyorum” sihirli bir cümledir. Çok kullanıldığında anlamını bir miktar yitirebilir ancak yine de çok kullanmak, hiç kullanmamaktan çok daha iyidir. “Seni seviyorum”dan daha sihirli bir cümle varsa o da “Sana güveniyorum”dur. Birine yeterince güvenmiyorsanız bile, ona güvendiğinizi söyleyerek güveninizi kırmayacak şekilde davranmasına ortam hazırlayabilirsiniz. Elbette, birine onu güvendiğinizi söylediniz diye salt sizin güveninizi kırmayacak davranışlarda bulunacak diye bir durum söz konusu değil ancak, burada amacımız ihtimalleri arttırmak. Çünkü hiçbir etkili iletişim tekniği size %100 etkinlik garantisi vermez ancak %80 ihtimal, her zaman için %30 ihtimalden çok daha iyidir.

10) Cümleleriniz Olabildiğince Kompleks Yapıdan, Karmaşıklıktan ve Uzun Olmaktan Uzak Olsun

Mesela bu cümleyi, “Sade ve kısa ifadeler kullanın” şeklinde ifade etsem, bir çoğunuz yazıyı okumaya çok daha ilgili bir şekilde devam edecektiniz. Ancak “Cümleleriniz kompleks yapıdan, karmaşıklıktan ve uzun olmaktan uzak olsun” dediğimde, aynı anlama çıkmasına rağmen sıkıldınız. İnsan beyni yeterince karmaşık ve doludur ki, bu sade ve kolay anlaşılır şeylerle daha rahat ilgilenmelerini sağlar. Kendisine karmaşık ve uzun gelen işlerle ilgilenmeyi pek tercih etmeyeceklerdir. Bu, aslında oldukça ilginçtir. Çünkü insanlar, kompleks ve kolay anlaşılmayan insanları hayatlarında tutmaya sade, basit ve anlaşılır insanları hayatlarında tutmaktan çok daha eğilimlidirler. Oysa iletişimde ve işte, bu durum tam tersidir. Uzun ve karmaşık konuşmalar yapmaktan, iş hayatında kompleks görevler edinmekten hoşlanmazlar. Bu, insan beyninin sahip olduğu en büyük dilemmalardan biridir ve insan beynini ne kadar iyi bilirsek, o kadar etkili iletişim kurabiliriz.

Yazımızın sonuna gelirken, çok fazla bahsedilmeyen bir noktaya daha parmak basmak istiyorum: kendi kendimizle etkili iletişim. Çünkü her ne kadar farkında olmasak da, başkalarıyla iletişimimizi en çok etkileyen unsur, kendi kendimizle iletişimdir. Kendi kendimizle yapacağımız iletişim, aynı başkalarıyla kuracağımız iletişim gibi, bir süre sonra bilinçaltımızı, ardından duygularımızı ve en sonunda da düşüncelerimizi etkiler. Düşüncelerimiz ise davranışlarımıza bilinçsizce ama muazzam bir ahenkle yansır. Yukarıda başkalarıyla daha etkili iletişim kurabilmek için yazdığım maddelerin her birini kendinize de uygulayın. Örneğin, kendi kendinize sürekli “Kendimi seviyorum” deyin. En başlarda kendinizden nefret ettiğinizi düşünseniz bile, bir süre sonra artan öz güveninize siz de şaşıracaksınız. Bir konudan suçluluk duyuyorsanız, kendinizden bunun için özür dileyin ve kendinizi affedin. Bir süre sonra gerçekten de kuş gibi hafifleyecek ve daha mutlu bir insan olacaksınız. Her sabah uyandığınızda kendi kendinize “Günaydın” deyin ve gülümseyin. Aklı başında hiç kimse sizin deli olduğunuzu düşünmeyecektir. O gününüzün ne kadar verimli geçtiğini görünce şaşıracaksınız.

Bu kadar önemli ve detaylı bir konuyu, yukarıdaki gibi özetleyebiliriz. Siz yine de etkili iletişim ve beden dili konusunda kendinizi geliştirmeyi, yeni bir şeyler öğrenmeyi unutmayın. Bu konuda en büyük gelişme, başkalarını gözlemleyerek de yapılabilir. Başkalarıyla olan iletişiminizi gözlemleyin. Kim, hangi jest ve mimiği yaptığında, hangi ses tonuyla hangi kelimeyi söylediğinde kendinizi daha iyi hissediyorsunuz, bunlara odaklanın. Daha etkili bir iletişimin yolunun, daha etkili bir gözlemci olmaktan geçtiğini aklınızdan çıkarmayın. Hepinize kocaman bir gülümsemeyle, bu yazıyı hangi saatte okuyorsanız iyi sabahlar, iyi günler, ya da iyi geceler dileriz!

TalkMasters

Yazan; Betül Bayrak

Beğendiyseniz, yazımızı paylaşabilirsiniz.